Jan Bergstra & Laurens Buijs
Amsterdam Gender Theory Research Team
Deze week verscheen een langverwachte evaluatie van de transgenderzorg voor kinderen en jongvolwassenen zoals die door de Britse nationale gezondheidsdienst NHS wordt aangeboden. De conclusies zijn vernietigend: de diagnostiek schiet tekort, de behandelingen missen evidence-base. Met name de behandelingen met hormonen en puberteitsblockers liggen stevig onder vuur: “duizenden kinderen in de steek gelaten”, kopt The Guardian.
Het onderzoek is uitgevoerd onder leiding van de gerespecteerde kinderarts Dr. Hilary Cass (University of York), die hier 3,5 jaar aan gewerkt heeft. Ze benadrukt dat haar onderzoek niet adviseert om trans-zorg voor jongeren stop te zetten; ze wil dat die zorg verbeterd wordt. Het onderzoek komt na een reeks van schandalen in de transgender gezondheidszorg in de UK, nadat een klokkenluider in 2020 uit de school klapte over misstanden in de Tavistock-genderkliniek.
Lees meer over de schandalen in de transgender gezondheidszorg in de UK en daarbuiten:
Gelekte WPATH-files laten zien dat onder medische professionals aanzienlijke twijfel bestaat over gendertransitie
Dr. Cass onderzocht het Gids-programma (Gender Identity Development Service) van de NHS waarmee tussen 2009 en 2020 ongeveer 9000 kinderen zijn behandeld met een gemiddelde leeftijd van 14 jaar. Het Gids-programma is inmiddels stilgelegd en vervangen door een programma waarin psychologische hulpverlening van de jongeren centraal staat, zonder medisch-farmaceutisch ingrijpen.
Het rapport beveelt aan dat er betere diagnostiek nodig is. Er wordt gewezen op het feit dat er bij de jongeren die met een incongruente genderidentiteit worstelen, vaak van alles door elkaar heen speelt. Een complexe thuissituatie, leerachterstanden maar ook zaken als autisme, ADHD of depressie.
Ondanks het feit dat de oorzaak van de genderdysforie bij jongeren vaak complex is en er nog veel onduidelijkheid bestaat over de juiste behandeling, begon de beruchte Tavistock-kliniek in Londen en Leeds (inmiddels gesloten) vanaf 2014 veel meer puberteitsblockers voor te schrijven. Volgens Dr. Cass ontbreekt zorgvuldige evidence-base voor dit beleid.
Dr. Cass benadrukt de rol van het giftige debat en het destructieve effect van woke op het schandaal in de Britse transgenderzorg voor jongeren. Ze merkt op dat critici op programma over de jaren heen snel zijn weggezet als transfoob en gecanceld, waardoor geen gezond academisch vrij debat kon ontstaan over de voor- en nadelen van de Gids-aanpak.
The Guardian sprak ook met enkele artsen die betrokken waren bij het Gids-programma. Zij benadrukken dat puberteitsremmers en hormonen zeker helpend kunnen zijn, ook bij sommige specifieke (zeer kleine) groepen jongeren, maar dat de diagnostiek wel veel beter moet worden. Zij vrezen ook voor een “backlash” tegen alle trans-zorg, waardoor het kind met badwater weggegooid dreigt te worden.
Dr. Cass merkt in haar rapport op dat zij en haar universiteit (University of York) “gecoördineerde tegenwerking” hebben ervaren bij haar onderzoek door de NHS. Ze kreeg geen toegang tot gezondheidsdata van patiënten, ondanks herhaalde verzoeken.
Het rapport merkt op hoe vanaf 2010 een explosieve toename van aanmeldingen kwam bij Gids, en dan met name van jonge meiden. Dit was een opmerkelijke trendbreuk: van oudsher vroegen meer jongens en mannen om gendertransitie. Ondanks het feit dat er alle reden was om te onderzoeken of deze stijging door maatschappelijke hype veroorzaakt werd en of dat om een andere aanpak vraagt, gebeurde dat niet.
Dr. Cass wijst op de rol van internet en sociale media. Volgens haar zijn jonge meiden massaal via sociale media door influencers op onverantwoorde wijze opgehitst om non-binaire of transgender identiteit aan te nemen en gendertransitie aan te gaan. Jongeren werden door hen soms zelfs onder druk gezet afstand te nemen van familie.
Transgender gezondheidszorg staat wereldwijd onder grote druk door een serie van schandalen die vanaf 2020 door klokkenluiders naar voren zijn gebracht. Nederland speelt een grote rol in het internationale schandaal, omdat ons land met het zogenaamde Dutch protocol vanaf de jaren 1990 een belangrijke standaard zette voor transgenderzorg wereldwijd, met name de zorg voor transgender jongeren.
Het Dutch protocol ligt nu wereldwijd onder vuur, en Nederland is zijn ooit alom gerespecteerde positie in de internationale transgenderzorg snel aan het verliezen (zie ook AGTRT-BDF66). Overigens wordt Amsterdams onderzoek uit 2020 in het Cass-rapport wel genoemd als van hoge kwaliteit. Dit in tegenstelling tot verreweg het meeste andere onderzoek inzake gendertransitie bij jongeren, dat Dr. Cass ronduit zwak vindt.
Transgender gezondheidszorg is en blijft essentieel, ook voor jongeren. Een incongruente genderidentiteit gaat soms gepaard met zeer ernstig psychisch lijden en voor sommigen is gendertransitie de enige oplossing. Er is nog steeds een lans te breken voor ingrijpen aan het begin van de puberteit bij specifieke groepen jongeren. Maar de diagnostiek en evidence-base van de zorg moet dringend verbeteren, zoveel is nu wel duidelijk geworden.
Belangrijkste bevindingen
van het Cass-rapport:
- Geen goede evidence base aan beide zijden van het debat (zowel voor als tegen transgenderzorg voor jongeren), met name gebrek aan langetermijndata. Dit geldt met name voor behandelingen met hormonen en puberteitsblockers voor jongeren, maar ook voor de effectiviteit van zaken als therapie is weinig bewijs.
- Over transgenderzorg heerst een bijzonder giftig debat. Aan de ene kant staan groepen die zich luid en duidelijk uitspreken voor meer en progressievere zorg voor transgenderjongeren, aan de andere kant groepen die zich fel tegen elke vorm van medicalisering uitspreken. De polarisatie tussen de groepen is zo heftig dat er geen goede dialoog mogelijk is.
- Vanaf 2014 werden door de Britse NHS steeds meer puberteitsblockers voorgeschreven aan jongeren, ondanks gebrek aan evidence.
- Vanaf 2010 is het profiel drastisch veranderd van personen die zich bij de genderklinieken van de NHS melden: aanvankelijk waren dat voornamelijk volwassen mannen (AMAB: assigned male at birth) met een wens om vrouw te worden, inmiddels is de overgrote meerderheid van hen (73%) tienermeiden (AFAB: assigned female at birth) met een wens man of non-binair (wat wij liever neutraal noemen) te worden.
- De stijging van het aantal tienermeiden dat zich aanmeldt, wordt gelinkt aan het gebruik van sociale media en toenemende mentale gezondheidsproblemen bij deze groep.
- Veel jongeren die zich bij de NHS aanmelden met een incongruente genderidentiteit, hebben ook te kampen met allerlei andere neuro-psychologische problematiek zoals depressie, angsten, lichaamsdismorfie, eetstoornissen, autismespectrumstoornissen (ASD) of aandachtsstoornissen (ADHD).
- Bij een deel van de jongeren die zich aanmelden met een incongruente genderidentiteit verdwijnt de genderdysforie vanzelf over de jaren, bij een ander deel niet.
- De meeste jongeren waren bij aanmelding bij de NHS al begonnen met “social transitioning”: met andere woorden, zij hadden hun naam en pronouns al aangepast. Het rapport benadrukt dat dergelijke transitie ingrijpend is terwijl er geen goed onderzoek bestaat over of dit wenselijk en helpend is in de behandeling van genderdysforie en zo ja hoe. Aangeraden wordt dat ouders betrokken worden bij de keuze om hun kind al dan niet een sociale transitie te laten doen, en om daar ook zo snel mogelijk een professional bij te betrekken.
- In de toekomst moeten jongeren beter gescreend worden op neuro-ontwikkelingsproblematiek en mentale gezondheid. Puberteitsremmers en hormoonbehandelingen kunnen niet meer worden ingezet om “tijd te kopen” zoals de voorstanders tot nu toe vaak zeiden; zij zetten een blijvend transitieproces in gang op het gebied van psychoseksuele ontwikkeling en ontwikkeling van de genderidentiteit, dat bovendien met ernstige bijwerkingen gepaard kan gaan.