Jan Bergstra & Laurens Buijs
Amsterdam Gender Theory Research Team
Op de socials zagen we de volgende meme rondgaan:
Deze meme zien we primair als een argument tegen de wettelijk afgedwongen acceptatie van transmannen als man en transvrouwen als vrouw. Omdat wij vinden dat acceptatie in veel gevallen wel aan de orde zou moeten zijn, willen we een poging wagen om dit argument te ontkrachten.
We nemen als voorbeeld de persoon P, assigned female at birth (AFAB), die na een periode van genderdysforie en het besluit tot het ondernemen gendertransitie een medische fase heeft gehad. Na operatieve ingrepen en (blijvende) hormonale behandeling is P nu morfologisch man, en verkrijgt in formele gendertheorie (FGT) mede op die basis mannelijk formeel gender.
P ziet zich nu als transgender man, en na aanpassing van de desbetreffende gegevens in de jurisdictie waarin we dit bekijken (bijvoorbeeld in Nederland, In Duitsland en in Engeland) zal hij ook bij de burgerlijke stand als man aangemerkt staan, en daarmee ook mannelijk legaal gender hebben. P kan nu van iedereen vragen om voortaan de gender pronouns hij, hem, zijn te gebruiken.
Lees meer over de verschillende vormen van gender: formeel, legaal, lichamelijk, psychologisch en sociaal:
Wat is gender eigenlijk, en waarom is biologisch geslacht niet toereikend?
Voor de transitie kon P zichzelf niet accepteren zoals zij destijds was. Co-essentialisten, oftewel de progressieve school die gender als zeer maakbaar voorstelt, zijn soms van mening dat we ook vóór de gendertransitie van P nu retrospectief ten aanzien van P mannelijke gender pronouns (persoonlijke voornaamwoorden) moeten gebruiken. Dat zien wij uitdrukkelijk niet zo: de gendertransitie is een echte stap, niet slechts de bewustwording van een stap die in essentie al was gezet, of van een al prenataal voorbestemde conditie.
De maker van de meme kan nu de vraag worden gesteld of de meme ook bedoelt uit te drukken dat P niet als man erkend hoeft te worden. Als de maker die bedoeling niet heeft, dan kan deze persoon verweten worden dat de meme te generaliserend is. De meme stigmatiseert dan namelijk bewust de wel degelijk te erkennen gender (na transitie) van een belangrijke klasse van transgender personen. Als deze interpretatie niet aan de meme toegekend wordt, dan noemen we dat de zwakke betekenis van de meme, en die valt dus af vanwege verwijtbare oppervlakkigheid.
Het alternatief is dat de meme wel degelijk ook het onderuit halen van de erkenning van P als man op het oog heeft. Dan heeft de meme de sterke interpretatie. Wat zijn de argumenten tegen de sterke interpretatie van deze meme? Het klassieke argument is dat genderdysforie als een medische conditie kan (mag en daarmee ook moet) worden erkend en dat het succes van de benadering van dat probleem de concessie rechtvaardigt die van allen gevraagd wordt, namelijk in dit geval om P als man te erkennen. Dit argument hangt op een reeks van aannamen:
- Deze concessie leidt niet tot benadeling van derden. Hier zien we dat ons argument nauwelijks te handhaven valt als P man wordt door de kale melding van het hebben van een nieuwe genderidentiteit: de meme bevat wel degelijk een argument tegen een al te simplistisch doorgezet co-essentialisme.
- P heeft een algemeen te erkennen en te begrijpen belang bij erkenning als man. Ook dit argument gaat onderuit bij een al te gemakkelijk adopteren van de co-essentialistische positie die uitmondt in wat wij in AGTRT-7 gender erosion hebben genoemd.
Wat we zien is dat de meme de kern van FGT wel degelijk raakt. FGT is om zo te zeggen ontworpen om de meme te pareren en dat kan niet zonder toe te geven dat anno nu de meme in sommige situaties wel degelijk hout snijdt.