Laurens Buijs
Amsterdam Gender Theory Research Team
We weten dat het patriarchaat (zie AGTRT-BA9) zijn wortels heeft in de neolithische revolutie, 12.000 jaar geleden. Met de start van de grootschalige landbouw ontstond een ander mens- en wereldbeeld gebaseerd op bezit: de mens bezit de planeet, en de man bezit de vrouw (zie ook AGTRT-BA1).
Maar vóór die tijd leefde de mens waarschijnlijk honderdduizenden jaren lang in matriarchale structuren. Wat heeft deze grote culturele omslag veroorzaakt? Hoe komt het dat onze zachte, androgyne en wendbare primatensoort Homo sapiens opeens een patriarchaal systeem van verticaal samenleven en autoritair bewind ging bouwen, zo’n 12.000 jaar geleden?
Onze soort is zeker 300.000 jaar oud, en voor zover we weten hebben onze voorouders altijd geleefd in matriarchale, horizontale samenlevingen. Samenwerking, communicatie en gelijkwaardigheid waren van oudsher de sleutels tot ons overlevingssucces. Daardoor wisten we in het spel om overleving op de Savanne de andere primaatsoorten af te troeven. Dit argument heb ik in 2021 uitgebreid uitgewerkt in mijn artikel over gender bij jagers en verzamelaars in De Correspondent.
Lees meer over de androgyne kern van de mens:
Wat we van jagers en verzamelaars over mannelijkheid en vrouwelijkheid kunnen leren
Nu klinkt 12.000 jaar misschien als een lange tijd, maar Homo sapiens heeft waarschijnlijk dus zo’n 290.000 jaar op een andere manier geleefd. Pas relatief recent in het bestaan van onze soort hebben we autoritaire top-down structuren in het leven geroepen, gedreven door mannelijke waarden zoals controle, bezit en overheersing.
Wat 12.000 jaar geleden begon, werkt tot op de dag van vandaag door. Deze patriarchale samenlevingsvorm hebben we inmiddels tot in de krochten van onze psyche geïnternaliseerd, waardoor we dit zijn gaan zien als ‘normaal’.
Met de komst van het patriarchaat raakten twee culturele aannames in zwang over gender die ook nog altijd de basis vormen van onze huidige samenleving: gender en sekse zijn verbonden (mannen zijn mannelijk, en vrouwen zijn vrouwelijk, en dus zijn man en vrouw enkel in elkaars aanvulling compleet), en mannelijkheid is hoger gewaardeerd dan vrouwelijkheid.
Het patriarchaat maakte een einde aan een veel mystieker mensbeeld, waarin zowel mannen als vrouwen mannelijke én vrouwelijke eigenschappen hebben. Dit idee van de mens als androgyn (mannen zijn ook vrouwelijk, vrouwen zijn ook mannelijk) vormt het uitgangspunt voor matriarchale culturen (zie AGTRT-BA1, AGTRT-BA5 en AGTRT-BA9). In deze culturen staat geen van de genders bovenaan de pikorde, maar bestaan ze in gelijkwaardigheid naast elkaar.
Lees mijn stuk over waarom de mens niet zonder het onderscheid tussen mannelijk en vrouwelijk kan (2022):
Genderneutraliteit als dwaalspoor: waarom emancipatie niet zonder mannelijk en vrouwelijk kan
Het is nog steeds een mysterie wat de trigger was voor deze grootste culturele omslag in de menselijke geschiedenis. Maar onlangs is het eerste bewijs gevonden voor een theorie die stelt dat dat komt door een gigantische komeetinslag.
Volgens Martin Sweatman, de wetenschapper van de University of Edinburgh die onlangs het bewijs voor de komeetinslag in kaart bracht, is de inslag zelfs beschreven op de gigantische stenen pilaren van Göbekli Tepe in Turkije, het duizelingwekkende tempelcomplex van zo’n 12.000 jaar oud. Het oudste deel van dit complex moet vlak na de apocalyptische ramp gebouwd zijn.
Verspreid over Noord-Amerika, Groenland en Europa zijn inmiddels de sporen gevonden van een grote inslag die zo’n 12.900 jaar geleden plaatsvond. Het grote inslaggebied zou duiden op het feit dat er niet sprake was van één grote inslag, maar van meerdere.
Wellicht is een grote komeet in de dampkring in (nog steeds forse) scherven uiteen gevallen, die vervolgens stuk voor stuk zijn ingeslagen op aarde. Of wellicht kwam onze planeet in de baan van een spoor van kosmisch puin, zoals de Tauriden elk jaar een meteorenregen veroorzaken. In dat laatste geval kunnen dagen of zelfs weken achtereen grote inslagen hebben plaatsgevonden, die op onze prehistorische voorouders zo’n grote indruk gemaakt moeten hebben dat zij gevreesd moeten hebben voor het einde der tijden.
De gigantische inslag zou de grootste zijn geweest sinds de inslag die de dinosauriërs van de aarde veegde, 66 miljoen jaar geleden. De inslag zou zo fors zijn geweest, dat die de aarde zelfs wat uit zijn baan heeft geslagen en het klimaat wereldwijd voor lange tijd ontregeld werd. Dit is een plausibele verklaring voor de forse temperatuurdaling en zeespiegelstijging waarmee de Jonge Dryas begon, ook tussen de 13.000 en 12.000 jaar geleden. Daarom wordt de hypothese ook wel de Jonge Dryas Impacthypothese genoemd, die de laatste jaren in de wetenschap steeds meer terrein wint.
De Jonge Dryas Impacthypothese zet de mythische verhalen van oude spirituele eilandbeschavingen die zouden zijn weggevaagd door een grote overstroming (The Great Flood) in een achter licht. Zouden die beschavingen wellicht echt bestaan kunnen hebben, maar zijn weggespoeld door de apocalyptische inslagramp (zie ook AGTRT-BA10). Volgens Plato zou het eiland Atlantis bijvoorbeeld zo’n 9.000 jaar voor zijn tijd zijn gezonken, dus inmiddels zo’n 12.000 jaar geleden.
Hoe dan ook moet de inslag een grote klap zijn geweest voor menselijke beschavingen, die tot duizenden kilometers vanaf de plek van inslag met allerlei catastrofes en grote veranderingen te maken kregen. Een dergelijke ramp kan de menselijke bevolking gehalveerd hebben en moet de mens in een onvoorstelbare crisis hebben gebracht, waarbij het voortbestaan van de soort op het spel is komen te staan.
Zou het kunnen dat het patriarchaat 12.000 jaar geleden is begonnen met shock en angst? Angst is tot op de dag van vandaag de drijvende kracht achter het patriarchaat; door die emotie zijn we bij uitstek vatbaar voor autoritaire machtsstructuren.
Zou de angst door de inslag de mens in een radicale overlevingsstand hebben gebracht, waardoor een breuk is ontstaan met onze meer natuurlijke neiging om matriarchaal te leven (zie AGTRT-BA9)? In deze tijd van grote onrust op de planeet is hiërarchie ontstaan tussen de genders, en is het vrouwelijke het mannelijke gaan dienen (zie ook AGTRT-BA11). De shock van de komeetinslag werd wellicht aangegrepen om een piramidale machtssamenleving te bouwen gebaseerd op ego, controle en bezit, en verkocht als de enige manier om onze overleving veilig te stellen.
Als dat zo is, hoe bevrijden we ons uit een matrix van 12.000 jaar angst en trauma? De enige weg is heling van onze psyche. Alleen via taai en moeizaam schaduwwerk kunnen we deze gespletenheid helen, die het gevolg is van duizenden jaren intergenerationeel trauma (zie AGTRT-BA7). Schaduwwerk is niet voor niets zo zwaar!
Lees mijn stuk over onze gespleten psyche, en hoe die geheeld kan worden:
Hoe het patriarchaat onze psyche heeft gespleten, en hoe we de schade kunnen herstellen
Maar op een dag breken we de cyclus van angst, controle en geweld. En zullen we weer herinneren hoe onze voorouders hebben geleefd van vóór de neolithische revolutie: horizontaal, vanuit het hart, en in balans met de planeet (zie AGTRT-BA10). Die samenlevingsvorm ligt het dichtst bij onze zachte natuur.
Geef een reactie