Laurens Buijs
Amsterdam Gender Theory Research Team
Ik ben zo geïnspireerd gemaakt door mijn werk naar de rol van androgynie in de mens dat ik dit onderwerp de komende jaren verder wil uitdiepen. Alle mannen zijn ook vrouwelijk, en alle vrouwen zijn ook mannelijk: elk mens heeft een androgyne kern. Maar daar is in onze patriarchale samenleving geen ruimte voor, wat tot allerlei disbalans leidt (zie AGTRT-BA9). In mijn ogen heeft dit inzicht zulke grote maatschappelijke en wetenschappelijke relevantie dat ik hier de komende jaren verder onderzoek naar ga doen en meer over ga schrijven.
In mijn Correspondent-artikel uit 2021 beschrijf ik hoe steeds meer wetenschappelijke disciplines — evolutiebiologie, primatologie, biologische antropologie, culturele antropologie, archeologie, sociologie, psychologie — het geheim van de androgyne kern van de mens aan het herontdekken zijn. Ik loop in dat stuk ook al vooruit op de vraag hoe we een samenleving zouden kunnen maken die ruimte maakt voor onze door en door androgyne kern.
Lees meer over de androgyne kern van de mens:
Wat we van jagers en verzamelaars over mannelijkheid en vrouwelijkheid kunnen leren
Homo sapiens is uiteindelijk ontstaan doordat mannen de afgelopen honderdduizenden jaren steeds vrouwelijker werden, en vrouwen steeds mannelijker. Die ontwikkeling bevorderde uitzonderlijke samenwerkingsvormen die we bij andere primaten niet zien, en verzekerde onze overleving op de Savanne en daarbuiten (zie ook AGTRT-BA2).
Ik beschrijf in mijn artikel van vorig jaar ook dat we pas 12.000 jaar in een patriarchale cultuur leven (zie ook AGTRT-BA3), die mannelijkheid en vrouwelijkheid van elkaar heeft gespleten en in een hiërarchie heeft geplaatst. Mannen waren opeens alleen nog maar mannelijk, en vrouwen alleen nog maar vrouwelijk.
Man en vrouw hadden elkaar opeens nodig om compleet te zijn, en bovendien was mannelijkheid opeens meer waard dan vrouwelijkheid. Die aannames over gender en seksualiteit vormen nog steeds de basis van onze huidige cultuur, en dat is waarom sociologen onze cultuur nog steeds patriarchaal en heteronormatief noemen (zie AGTRT-BA9).
De “splijting” van mannelijkheid en vrouwelijkheid die het patriarchaat heeft veroorzaakt (zie AGTRT-BA4) was zeker niet alleen maar slecht. Deze splijting was ergens ook nodig om een nieuwe samenlevingsvorm mogelijk te maken: de clan maakte plaats voor het kerngezin als de basale sociale organisatievorm.
De komst van het patriarchale kernsysteem en het daaruit ontstane systeem van heteronormativiteit tijdens het ontstaan van de landbouwsamenleving had zeker een functie; het was in zekere zin een innovatie. Maar de prijs voor deze innovatie was hoog: het patriarchaat is een intrinsiek gewelddadig systeem dat onze androgyne natuur onderdrukt.
Na 12.000 jaar heeft het patriarchale en heteronormarieve systeem geen toegevoegde waarde meer. In de huidige geglobaliseerde wereld zit dit systeem ons alleen maar in de weg. Voor onze overleving in het antropoceen is het van essentieel belang dat we onze androgyne kern gaan herontdekken en dat we mannelijkheid en vrouwelijkheid weer gaan integreren, op alle niveaus. Precies daarom wil ik meer onderzoek doen.
Lees meer over de gespleten psyche van de mens, en hoe die geheeld kan worden:
Hoe het patriarchaat onze psyche heeft gespleten, en hoe we de schade kunnen herstellen
Ik zal onder andere beter uitwerken hoe de splijting van onze androgyne kern doorwerkt in onze maatschappelijke en politieke systemen, en hoe deze splijting tot steeds meer destructie leidt. Daarnaast wil ik het vergrootglas leggen op de psyche: hoe beïnvloedt de patriarchale splijting van het mannelijke en het vrouwelijke ons bewustzijn, wat gaat daar allemaal mis, en hoe kan dit met schaduwwerk (zie AGTRT-BA7) hersteld worden? En ten slotte zal ik bestuderen hoe de splijting onze eindeloos creatieve en veelzijdige seksualiteit afstompt.
Ik zal in mijn onderzoek een grote rol blijven geven aan homoseksualiteit en homofobie. Dit blijft voor mij de ideale ‘case study’ om te bestuderen wat er gebeurt als mannelijkheid en vrouwelijkheid uit balans raken, en wat er nodig is om de balans te herstellen. Meer inzicht in homoseksualiteit en homofobie geeft ook meer inzicht in hoe een wereld voorbij het heternormatieve patriarchaat eruit kan zien. Als ik iets van mijn lieve vriend en mentor Gert Hekma heb geleerd, is het dat.
Ik wil niet alleen kijken naar de problemen, maar ook naar oplossingen. Wat kunnen we doen om de splijting te helen op maatschappelijk niveau? Wat kunnen we doen om onze gespleten psyche te integreren op persoonlijk niveau? En hoe kunnen we onze seksualiteit weer in ere herstellen in onze romantische en seksuele relaties? Hoe bouwen we een volwaardig alternatief voor monogame en heteronormatieve seksualiteit, en hoe zorgen we dat we weer ten volle kunnen genieten van wat liefde en seks ons mensen te bieden hebben?
Ik wil ook beschrijven hoe een goed begrip van androgynie een oplossing is voor de impasse in het steeds meer gepolariseerde debat over gender en seksualiteit, waarin een doorgeslagen progressieve wokeness steeds meer tegenover een lelijk conservatieve behoudzucht komt te staan. Ook wil ik onderbouwen dat androgynie echt iets heel anders en een veel vruchtbaarder concept is dan non-binariteit (zie AGTRT-BA8). Het debat over gender en seksualiteit heeft heel dringend nieuwe zuurstof nodig.
Het klinkt als een groot en omvangrijk project, en dat is het ook. Ik blijf daarnaast ook ondernemen, dus een haastklus wordt het ook niet. Ik ga hier de komende jaren rustig, stapje voor stapje aan werken. En natuurlijk ga ik niet alles alleen doen. Het wemelt van de fantastische en creatieve mensen in mijn netwerk die met dezelfde thema’s bezig zijn, en we zullen de krachten bundelen.
Lees meer over de problemen met non-binair, en waarom we niet zomaar van het onderscheid tussen mannelijk en vrouwelijk af kunnen stappen:
Genderneutraliteit als dwaalspoor: waarom emancipatie niet zonder mannelijk en vrouwelijk kan
We leven in de nadagen van 12.000 jaar patriarchale onderdrukking. We leven in het laat-patriarchaat. Dit is het moment om het patriarchaat het laatste zetje richting de afrond te geven. Dit is het moment om het fundament te leggen voor een samenleving voorbij het patriarchaat.
Na 12.000 jaar onderdrukking is het echt welletjes geweest. Genoeg is genoeg. De feministische en queer voorvechters hebben het voorwerk gedaan, het is aan onze generatie om dit voorzetje in te koppen. De mens is door en door androgyn, laten we dat essentiële inzicht weer volledig omarmen en onze samenleving ook vanuit dat inzicht inrichten. Let’s go!
Geef een reactie