[AGTRT-BF99] De legaal effect-hypothese voor legaal gender

Jan Bergstra & Laurens Buijs
Amsterdam Gender Theory Research Team

Op het moment dat de deskundigen van mening zijn dat bijvoorbeeld persoon P (met gender G bij geboorte) de transitie heeft gemaakt naar formeel gender G’ en dan ook de overheidsbureaucratie aan P legaal gender G’ toekent, dan verandert de rechtspositie van P. De vraag is wat er verandert; daar staan we in dit blog nader bij stil. Laten we bij wijze van voorbeeld aannemen dat P assigned male at birth (AMAB) is, en de transitie heeft gemaakt naar vrouwelijk formeel gender.

Het legaal effect van de gendertoekenning G’ aan P bestaat uit de combinatie van: 

1. De “nieuwe” rechten die P door gendertransitie verkrijgt (en die P met gender G nog niet had). Dit is het positief legaal effect;
2. De “oude” rechten die P door toekenning van gender G’ (en de bijkomend ontzegging van gender G) verliest. Dit is het negatief legaal effect.

De legaal effect-hypothese betreffende legaal gender (LEH-LG) bestaat uit drie delen:

• LEH-LG/v/pos: Het positief legaal effect van toekenning van vrouwelijk legaal gender kan zodanig groot zijn dat dit de wens tot legale gendertransitie naar G motiveert en “legitimeert” (dat ook met meetellen van het eventuele negatief legaal effect). Hieruit volgt onvermijdelijk dat ditzelfde positief legaal effect ook oppositie tegen de toekenning van vrouwelijk gender kan motiveren en legitimeren. Dat laatste aan te nemen duiden we aan met LEH-LG/v/neg.
• LEH-LG/m/pos: Het positief legaal effect van toekenning van mannelijk legaal gender kan zodanig groot zijn dat dit de wens tot legale gendertransitie naar G motiveert en “legitimeert” (dat ook met meetellen van het eventuele negatief legaal effect). Hieruit volgt onvermijdelijk dat ditzelfde positief legaal effect ook oppositie tegen de toekenning van mannelijk gender kan motiveren en legitimeren. Dat laatste aan te nemen duiden we aan met LEH-LG/m/neg.
• LEH-LG/n/pos: Het positief legaal effect van toekenning van neutraal legaal gender kan zodanig groot zijn dat dit de wens tot legale gendertransitie naar G motiveert en “legitimeert” (dat ook met meetellen van het eventuele negatief legaal effect). Hieruit volgt onvermijdelijk dat ditzelfde positief legaal effect ook oppositie tegen de toekenning van neutraal gender kan motiveren en legitimeren. Dat laatste aan te nemen duiden we aan met LEH-LG/n/neg.

De TERF-oppositie tegen gendertransitie op basis van zelfidentificatie gaat impliciet uit van de deelhypothese LEH-LG/v/neg. Bij het positief legaal effect van een transitie naar vrouwelijk gender ziet men dan met name het verkrijgen van toegang tot verschillende soorten van safe spaces. En dat zou ten kosten gaan van de verworven rechten van cis-vrouwen op het exclusief gebruik van zulke ruimten.

De frontlijntransactivisten (zie AGTRT-BF85, maar ook een filosoof als Robin Dembroff) ziet genderidentificatie als een voldoende basis voor gendertransitie en zij menen dat LEH-LG/m/pos en LEH-LG/v/pos beide juist zijn en dat LEH-LG/m/neg en LEH-LG/v/neg beide onjuist zijn.

Sommige TERF-ideologen menen dat LEH-LG/v/pos en LEH-LG/v/neg zo klein zijn dat daarover niet nagedacht hoeft te worden, hun bezwaar tegen gendertransitie is zuiver essentialistisch van aard. Maar er zijn ook  TERF-ideologen die menen dat de positieve legale effecten van gendertransitie naar vrouwelijk gender een doel op zichzelf zijn waarachter de opzet schuil gaat om misbruik te maken (door te veel personen toegang te geven tot safe spaces) van door vrouwen in de laatste 150 jaar verworven rechten (op het gebruik van zulke safe spaces).

De relevantie van formeel gender is het eenvoudigste in te zien als wordt uitgegaan van LEH-LG/m/pos en van LEH-LG/v/pos. Als daar niet vanuit wordt gegaan, dan moet langs andere dan juridische lijnen beslissend belang worden toegekend aan (verandering van) gendercategorisering en dat is nog niet zo eenvoudig.

Maar ook als de deelhypothesen LEH-LG/m/neg en LEH-LG/v/neg worden aangenomen, dan is er nog wel iets van te maken: dat kan FGT misschien helpen om de oppositie tegen legale transitie onder bepaalde omstandigheden toch te weerleggen.