[AGTRT-BF44] Van TERF naar TEFC: ook fundamentalistische christenen moeten kritisch bevraagd worden op hun definitie van lichamelijk gender

Jan Bergstra & Laurens Buijs
Amsterdam Gender Theory Research Team

Naast de anti-trans-feministen (TERFs) is er nog een groep op kruistocht gegaan tegen transgenders: anti-trans-christenen. Die noemen wij TEFCs: Trans-Exclusionary Fundamentalist Christians (zie AGTRT-BF36). Op het eerste gezicht hebben de christenen en de feministen niet zoveel met elkaar gemeen. Maar wie goed kijkt, ziet dat beide groepen worstelen met hun definitie van lichamelijk gender.

Lees meer over de wijze waarop binnen TEFC- en TERF-ideologie wordt gedacht over transgenders:
Essentialistisch denken over gender is vooral zichtbaar bij feministen en christenen

In TEFC-kringen is het gebruikelijk om van genderideologie te spreken, meestal zonder enige voorafgaande studie van de inhoud en doelstellingen van gendertheorie. Dan is het fair en symmetrisch om ook van TEFC-ideologie te spreken.

De TEFC-positie stelt dat mensen qua gender uitsluitend man of vrouw zijn. Gender zou vanaf de geboorte onveranderbaar vastliggen, en altijd bij de geboorte onomstreden kunnen worden vastgesteld. Maar wat blijft er van deze positie over als we nader bekijken welke definitie van lichamelijk gender (zie AGTRT-BF41 en AGTRT-BF42) precies gehanteerd wordt?

In blog AGTRT-BF43 bespraken we hoe het concept lichamelijk gender kan helpen om inconsistenties van de TERF-ideologie bloot te leggen. Het lijkt in eerste instantie alsof de TEFC-ideologie niet op dezelfde wijze ter discussie gesteld kan worden als de TERF-ideologie (Trans-Exclusionary Radical Feminists). TEFC en TERF wijken namelijk aanzienlijk van elkaar af:

• TEFC-ideologie ziet geen probleem met het bedreigd worden van feministische idealen of van door feministische strijd verworven rechten.
• TEFC-ideologie houdt zich niet bezig met de (ook in onze ogen soms evidente) vormen van misbruik van gendertransitie. Dat misbruik is juist wel een focus van de TERF-ideologie.
• TEFC-ideologie baseert zich op de interpretatie van specifieke bijbelfragmenten. TERF-ideologie baseert zich niet op de bijbel.
• TEFC-ideologie ziet het als de taak van een persoon om zich tot een “goed” mens te ontwikkelen binnen de randvoorwaarde van de aan de persoon kort na de geboorte toegekende lichamelijke gender. TERF-ideologie ziet het onderdrukken van een wens tot gendertransitie niet als een persoonlijke taak met morele dimensie, maar als het erkennen van de implausibiliteit van gendertransitie.
• TEFC-ideologie heeft zeer veel aanhang: misschien wel 1,5 tot 2,5 miljard aanhangers wereldwijd.
• TEFC-ideologie gaat vaak samen met een anti-abortusstandpunt, en tegenstand tegen een huwelijk tussen personen van hetzelfde lichamelijk gender. Geen van deze standpunten heeft aanhangers onder de ondersteuners van TERF-ideologie.

Maar net als bij TERF-ideologie komen inconsistenties van het gedachtengoed wel degelijk aan het licht als de TEFC-aanhangers gevraagd wordt welke notie van lichamelijk gender men adopteert. We herhalen de lijst van opties voor concretisering van lichamelijk gender uit blog AGTRT-BF42:

1. Morfologisch bepaalde binaire sekse bij de geboorte,
2. Morfologisch bepaalde sekse bij de geboorte (ook neutrale morfologische sekse denkbaar),
3. Morfologisch bepaalde sekse bij de geboorte (bij onduidelijkheid kan de arts dan ook een opvatting over biologisch gender kiezen en daarmee de casus beslissen),
4. Morfologisch bepaalde sekse (evt. in de loop van het leven en postoperatief gewijzigd),
5. Biologische sekse volgens de kenmerken van chromosomen, 
6. Biologische sekse volgens de structuur/eigenschappen van gonaden en gameten.

We stellen ons nu een aanhanger A voor van de TEFC-ideologie. Afhankelijk van de definitie van lichamelijk gender (1 t/m 6) die deze persoon kiest, zijn daar de volgende kritische vragen bij te stellen:

1. De vraag aan A doet zich voor of deze interpretatie niet verouderd is op grond van de moderne wetenschap. Zijn er (bijvoorbeeld bijbelse) redenen om aan een verouderde interpretatie van lichamelijk gender vast te houden?
2. De vraag doet zich voor of er vroeger toen neutraal gender nog niet werd erkend fouten gemaakt zijn bij de toekenning van gender.
3. Ook hier doet zich de vraag voor of de vaststelling van vroeger soms in de fout is gegaan.
4. Deze optie is direct in strijd met de TEFC-ideologie.
5. Dan is zeker dat in vroegere tijden soms gendertoekenning heeft plaatsgevonden die naar huidige maatstaven onjuist is.
6. Net als bij 5.

Bij optie 1 is de kwestie vrij fundamenteel en valt te verwachten dat er binnen de kringen van TEFC-ideologie uiteenlopende meningen zijn. Er zijn groepen (bijvoorbeeld de Rooms-Katholieke Kerk) waar men bij voorkeur de resultaten van moderne wetenschap accepteert en daparmee accepteert dat morfologisch bepaalde binaire sekse bij geboorte in elk geval op termijn een verouderde interpretatie zal zijn. Maar er is ook sprake van TEFC-ideologie waarin men de zeggingskracht van de bijbelse fragmenten sterker acht dan de resultaten van moderne wetenschap, zodat men geen reden ziet om morfologisch bepaalde binaire sekse bij geboorte als criterium voor lichamelijk gender te verlaten.

Lees meer over gender binnen de Rooms-Katholieke Kerk:
De Rooms-Katholieke Kerk kent meer diversiteit aan opvattingen over gender dan men zou denken

Laten we aannemen dat TEFC-ideologie aanhanger A lichamelijk gender interpreteert als optie 5, ofwel: lichamelijk gender wordt bepaald volgens de kenmerken van chromosomen. Daarmee ligt, bij de huidige stand van de medische wetenschap, lichamelijk gender bij de geboorte al vast.

De vraag die men vanuit formele gendertheorie (zie AGTRT-BF8) nu aan A kan stellen is deze. Kan men nu zeggen dat in vroeger tijden gendertoekenning met zekerheid soms de fout in ging (naar huidige maatstaven)? Zo nee, hoe valt dat te verklaren? Zo ja: hoe komt het dat van een persoon (zeg B, geboren in 1850, overleden in 1920) waar een onjuist gender aan toegekend werd verwacht mocht worden dat deze persoon dat toegekende gender als een gave van God beschouwde en op grond daarvan daarmee een gelukkig en goed leven kon leiden?

De laatste vraag is relevant, omdat gendertoekennig op grond van lichamelijk gender te zien is als een sociaal proces. Dat proces hangt af van het bepalen van lichamelijk gender kort na de geboorte. Dat proces wordt herzien wanneer men de interpretatie van lichamelijk gender verandert.

Ziet A het dus zo dat wanneer B door het sociale proces van gendertoekenning een onjuist gender krijgt toegewezen, B wel degelijk daaraan moet en kan vasthouden en daarmee gelukkig kan worden? Zo nee, dan is het uitgangspunt dat men met het bij geboorte toegekende lichamelijk gender gelukkig moet zijn en blijven onhoudbaar. Zo ja, dan is de stellige kritiek van uit de TEFC-ideologie op “gender as a social construct” toch onwaarachtig.