[AGTRT-BF11] Non-binaire gender door de lens van formele gendertheorie

Jan Bergstra & Laurens Buijs 
Amsterdam Gender Theory Research Team

De meest opvallende auteur inzake gendertheorie van de laatste jaren is voor zover wij dat kunnen beoordelen Robin Dembroff (zelfverklaard non-binair, Yale/Princeton).

In Why be nonbinary (2018) beschrijft Dembroff de essentie van het non-binair zijn. Wij hebben in AGTRT-1 en in AGTRT-3 uiteengezet waarom we neutraal in de context van gender een betere term vinden dan non-binair, maar vanwege de link met de paper van Dembroff gebruiken we hier toch de term non-binair. 

Wij willen de zienswijze van Dembroff karakteriseren vanuit de resultaten van ons recente onderzoek op het vlak van formele gendertheorie. We noemen enkele punten.

Lees meer over ons werk naar formele gendertheorie:
Waarom genderwetenschap meer aandacht mag geven aan formele gender

1. Dembroff stelt dat non-binair zijn een opt-in only is, oftewel dat je uitsluitend op eigen initiatief bij de non-binaire mensen kunt horen. Daarom is non-binair volgens Dembroff “radicaal anti-essentialistisch”. Dat is zeker juist, maar wij spreken liever van “co-essentialistisch” (zie AGTRT-M1 en AGTRT-M5), omdat de overtuiging dat uitsluitend de eigen psyche van een persoon bepaalt dat deze non-binair zou zijn, ook een vorm van essentialisme is.
2. Dembroff laat in het midden of ook mannelijk en vrouwelijk opt-in only genderlabels zijn. Zo ja, dan is Dembroff’s positie volledig co-essentialistisch, zo nee dan is Dembroff’s positie gedeeltelijk co-essentialistisch, ofwel selectief co-essentialistisch. In dit laatste geval is in afwezigheid van een opt-in in een gender, het gender dat bij de geboorte werd toegekend geldig (ofwel: gender assigned at birth is geldig by default). We merken op dat in Barnes (2022) een overtuigend argument wordt gegeven dat deze toekenning by default in sommige gevallen noodzakelijk is, met name bij afwezigheid van een overtuigende opt-in.
3. Dembroff ziet de notie van gender het liefst irrelevant worden: daar wordt geen geheim van gemaakt. De keuze om non-binair te zijn is ook een politieke keuze tegen de dominantie van gender als een concept dat mensen van buiten wordt opgedrongen. Dembroff is wat wij in AGTRT-7 gender erosion indifferent hebben genoemd, oftewel onverschillig naar het feit dat genderverschillen kunnen eroderen en dus verdwijnen. Daarmee is Dembroff eerder een voorstander dan een tegenstander van wat wij in AGTRT-M4 “roekeloos transgenderen” (capricious transgendering) noemen. Wij gaan er vanuit dat Dembroff onze notie van “verantwoord transgenderen” (responsible trasgendering) onzinnig, of in elk geval irrelevant, zou vinden en en het gebruik ervan onwenselijk zou vinden.
4. Dembroff ziet slechts een minderheid van de non-binaire personen als seksueel neutraal vanaf de geboorte: de mensen met een intersekse conditie. De meeste non-binaire personen zijn daarom transgender in de zin dat zij van man naar neutraal of van vrouw naar neutraal zijn gegaan (in de terminologie van AGTRT-1: male-to-neutral transgender en female-to-neutral transgender, ofwel transneutral). Slechts een minderheid van deze transneutrale personen ziet die overgang als oplossing van genderdysforie; de meesten maken bij hun opt-in van non-binair een in essentie politieke stap.
5. Dembroff ziet weinig in het onderscheid tussen gendercategorisering en genderidentiteit, wat wij aan Barnes (2022) ontlenen en dat wij als fundamenteel zien. Voor Dembroff bepaalt genderidentiteit (dat wil zeggen: zelfidentificatie) de gendercategorisering. Dat is volgens Bogardus (2022) een ongeloofwaardige constructie. In AGTRT-1 beschrijven wij dat de twijfels van Bogardus weliswaar voor de hand liggend zijn, maar toch niet noodzakelijk beslissend zijn.
6. Dembroff laat in het midden of er ook een opt-out van de gender “man” bestaat zonder gelijktijdige opt-in voor hetzij gender “vrouw” of gender “neutraal”. Ook is onduidelijk of er ook een opt-out van de gender “vrouw” bestaat zonder gelijktijdige opt-in voor hetzij gender “man” of gender “neutraal”. Als zulke opt-outs zonder gelijktijdige opt-in realistisch zijn, dan ontstaat hier de gender bottom (ofwel gender onbekend, symbool ?) die wij in AGTRT-1 ten tonele voeren, zo nee dan bestaat er misschien niet zoiets als een “losse” opt-out van een gender.